Làng cổ Thổ Hà nằm trải dài trên dòng sông Cầu thơ mộng thuộc xã Vân Hà (Việt Yên), nơi có phong cảnh hữu tình, mang đậm nét xưa với cây đa, bến nước, sân đình và những ngôi nhà cổ nằm sát nhau trong những con ngõ sâu.

Một ngày đầu hạ, khi những tán phượng vĩ đã bung nở đỏ rực một góc trời, chúng tôi tìm đến làng cổ Thổ Hà. Dừng xe trước cổng làng, đoàn chúng tôi gồm các bạn trẻ tình nguyện viên người Đức đang sinh sống, học tập và làm việc tại tỉnh Bắc Giang. Với vai trò là người tổ chức buổi hoạt động ngoại khóa sau những buổi học tiếng Việt cho họ, lần này chúng tôi chọn Thổ Hà để các bạn tình nguyện viên người Đức có dịp tìm hiểu về nét đẹp, phong tục, tập quán của làng quê Việt Nam.

Cổng làng Thổ Hà (Ảnh: Thu Thủy)

Trước mắt chúng tôi là hình ảnh thân quen với cây đa, bến nước, sân đình. Các bạn tỉnh nguyện viên người Đức lần đầu tiên đến đây nên tỏ ra rất thich thú. Thấy đoàn có người nước ngoài đến thăm, người dân trong làng cười tươi “Hello”, người ra bắt tay chụp ảnh lưu niệm, người mời vào nhà uống chén trà xanh. Không khí nhộn nhịp và náo nức hẳn lên. Từng cử chỉ, hành động khiến chúng tôi cảm thấy người dân nơi đây rất thật thà, chất phác và thân thiện. Sau đó họ chỉ cho chúng tôi những điểm mà khách du lịch thường muốn tham quan như ngôi đình, nhà cổ nhất trong làng…

Thổ Hà độc đáo bởi những bức tường gốm rêu phong cổ kính (Ảnh: Thu Thủy)

Làng Thổ Hà xưa kia là làng gốm nổi tiếng đất Bắc. Cổng làng cổ kính, rêu phong, có cây đa lớn tỏa bóng mát. Hiện ngôi làng còn lưu giữ được vài chục nóc nhà cổ nằm sâu trong những ngõ nhỏ cổ kính, nhiều nhất là của dòng họ Trịnh Đắc, Trịnh Quang, Nguyễn Đình và họ Cáp. Nhà trên 300 năm tuổi của ông Trịnh Bá Mùi, hậu sinh đời thứ 11 của dòng họ Trịnh Đắc, thuộc hàng cổ nhất. Đây là dòng họ lớn, có vai vế trong vùng từ xưa. Hai bên đầu hồi là đôi chum lớn, sản phẩm của nghề gốm thủ công trước dùng đựng gạo, nay để trang trí.

Đặc biệt, đi giữa những con ngõ nhỏ của ngôi làng sẽ thấy nơi đây giữ được khá nhiều bức tường xây bằng tiểu sành, mảnh gốm. Thổ Hà cùng với Bát Tràng, Phù Lãng trở thành một trong ba nơi làm gốm của vùng đồng bằng Bắc Bộ với các sản phẩm lò, chum, vại, tiểu sành. Những sản phẩm lỗi được người dân tận dụng để xây nhà, dựng tường tạo nên nét kiến trúc độc đáo riêng biệt cho làng nghề.

Những chuyến đò đưa người dân qua sông (Ảnh: Thu Thủy)

Các bạn tình nguyện viên hào hứng đi khám phá từng ngõ ngách nhỏ trong ngôi làng và háo hức khi được trải nghiệm nghề làm bánh đa nem, bánh đa cua, bánh đa dừa truyền thống ở đây. Để làm ra những chiếc bánh đa nem ngon phải trải qua rất nhiều công đoạn, từ việc ngâm gạo; xay bột; tráng bánh; phơi bánh; cắt bánh… Gạo phải được ngâm từ tối hôm trước, đến sáng sớm hôm sau sẽ bắt đầu công đoạn xay bột, tráng bánh; bánh sau khi tráng xong được trải lên từng tấm phên được làm bằng tre và được phơi vào sáng sớm, khi ánh mặt trời vừa lên. Quá trình phơi bánh cũng quyết định không nhỏ đến chất lượng bánh, bởi nếu gặp trời mưa bánh sẽ bị mốc, nếu trời nắng to hoặc quá hanh khô bánh sẽ bị ròn, nứt vỡ. Chính vì thế, người dân ở đây phải chú ý đến tình hình thời tiết để có được những mẻ bánh ngon nhất đến với khách hàng.

Đặc sản bánh đa dừa Thổ Hà (Ảnh: Thu Thủy)

Chia sẻ với chúng tôi, bạn Mickey (tình nguyện viên người Đức) nói: “Tôi rất thích phong cảnh ở đây, bình yên và rất cổ kính. Đây là lần đầu tiên tôi được hòa mình vào làng quê Việt Nam, điều mà trước đây tôi chỉ xem qua phim, ảnh. Đặc biệt, tôi còn được ăn những chiếc bánh đa giòn thơm vừa ra lò nữa".

Rời làng cổ Thổ Hà, gương mặt các bạn tình nguyện viên ai cũng rạng ngời. Một cách tự nhiên, vẻ đẹp cổ kính và nét hồn hậu của người dân nơi đây đã tạo ấn tượng khó phai trong lòng du khách trong và ngoài nước đến tham quan.

                                                                                                                                                      Thu Thủy

                                                                                                                          Trung tâm Thông tin và Dịch vụ đối ngoại